Basit Usulde Vergilendirme Nedir? Basit Usul Hadleri Nelerdir?

Gelir vergisi ödeme mükellefi olanlar, kendi içinde basit usulde vergiye tabi olanlar ve gerçek usulde vergiye tabi olanlar şeklinde ikiye ayrılır. Basit usulde vergilendirme pek çok açıdan avantaj sunar. Gelir Vergisi Kanunun 46. Maddesine göre basit usul vergi mükellefleri, yalnızca basit usulde ticari gelirleri için vergi öderler. Yani basit usul, vergi açısından avantaj sunar.

Basit usul vergilendirme genel şartları, Gelir Vergisi Kanunu 47. Maddede açıkça belirtilmiştir. Bu şartlara uygun mükellefler, basit usulden yararlanarak vergilendirme avantajına sahip olabilir. Basit usul nedir, vergilendirme şartları nelerdir, avantajları, basit usul beyannamesi gibi konular hakkında detaylı bilgi edinmek için yazının kalanını okuyabilirsiniz.

Basit Usulde Vergilendirme Şartları Nelerdir?

Basit usul şartları, bu vergilendirme avantajından yararlanabilecek kişileri belirleyen kriterlerden oluşur. Gelir Vergisi Kanunu’na belirtilen esaslara göre basit usulde vergilendirme için bazı hadler söz konusudur. 2023 basit usul hadleri aşağıdaki gibidir:

• Kendi işinde çalışmak. Yardımcı çalıştırmak ya da askerlik, hastalık, tutukluluk gibi mücbir sebeplerden dolayı kendi işinin başında bulunmamak, bu şartı bozmaz.
• İş yerinin mülkiyeti iş sahibine aitse kira değerinin, kiralanmışsa yıllık toplam kira değerinin büyükşehir belediyeleri için 3.200 ₺, diğer şehirlerde ise 2.300 ₺’yi aşmaması
• Gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olmamak
• 2. ve 3. maddeler, iş faaliyetine devam edenler için takvim yılı başı, yeniden başlayanlar için ise işe başlama tarihindeki durum değerlendirilerek uygulanır.

Bunların yanında basit usulde vergiye tabi olmanın bazı özel şartları da vardır. Gelir Vergisi Kanunu 48. Maddede bu özel koşullar şu şekilde belirtilmiştir:

• Satın aldığınız malları olduğu gibi ya da işledikten sonra sattığınızda yıllık mal alım tutarının 47.000 ₺’yi veya yıllık satış tutarınızın 66.000 ₺’yi aşmaması
• İlk maddede yazılı olanın dışında yer alıyorsanız, 1 yıl içindeki gayri safi iş hasılatınızın 23.000 ₺’yi aşmaması
• İlk madde ve ikinci maddede yazan işleri bir arada yapıyorsanız, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamınızın 47.000 ₺’yi aşmaması

Basit Usulde Vergiye Tabi Olmanın Avantajları Nelerdir?

Basit usul vergi mükellefi olmanın beraberinde getirdiği pek çok avantaj vardır. Bu avantajlar kısaca şöyle sıralanabilir:

• Vergi tevkifatı yapma zorunluluğunuz yoktur. Kira giderleri ve ücretler için muhtasar beyanname verilmez.
• Basit usulde vergi mükellefi olarak teslim ve hizmetleriniz KDV’den muaf tutulur. KDV beyannamesi vermenize gerek yoktur.
• Yasal muhasebe defteri tutmanız gerekmez. Ancak kayıtlarınızı defter beyan sisteminden takip etmeniz önemlidir. Basit usulde vergi mükellefi olarak z raporlarınızı, perakende satış fişlerinizi ve gün sonu hasılatlarınızı excel dosyası olarak sisteme ekleyebilirsiniz.
• 3 aylık dönemlerde vergi vermenize gerek yoktur.
• Aldığınız ve verdiğiniz kayıtlar, bağlı bulunduğunuz meslek odasının bürosunda tutulur. Ancak dilerseniz kayıtlarınızı, herhangi bir yerden izin almadan kendiniz tutabilir veya bunları tutması için bir mali müşavirle çalışabilirsiniz.

Basit Usulde Vergilendirmeden Kimler Faydalanamaz?

Basit usulde gelir vergisi, herkesin yararlanabileceği bir durum değildir. Bazı özelliklere sahip kişiler, bu vergilendirme avantajından faydalanamaz. Basit usulde vergilendirmeden yararlanamayacak olanlar şunlardır:

• Sigorta prodüktörleri
• Taş ve kireç ocakları, maden işletmeleri, tuğla ve kiremit harmanları işletenler, kum ve çakıl istihsal yerleri
• İlan ve reklam işleriyle uğraşanlar veya bunlara aracılık edenler
• Kollektif şirket ortakları ve komandit şirketlerin komandite ortakları
• Sarraflar ve kıymetli maden ile mücevherat alım satımı yapanlar
• Ödünç para verme işiyle uğraşanlar
• Gayrimenkul sektöründekiler ve gemi alım satımı yapanlar
• Aracılık işiyle uğraşanlar
• Ortaklardan herhangi birinin gerçek usulde vergi mükellefi olduğu iş yerlerindeki diğer ortaklar
• Gelir Vergisi Kanunu 94’üncü madde birinci fıkrasında belirtilen kişi ve kurumlara karşı inşaat ve onarma işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere karşı derece taahhüt edenler
• Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığıyla uğraşanlar ile çekici, treyler ve benzerine sahip olanlar veya bunları işletenler
• Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen sektörler, iş grupları, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dahil, il ve ilçelerin belediye sınırları

Basit Usul Vergi Beyannamesi Ne Zaman Verilir ve Ödenir?

Basit usule tabi olan mükellef olarak elde ettiğiniz gelir için bir sonraki yılın şubat ve haziran aylarının sonuna kadar yıllık gelir vergisi beyannamenizi iletmeniz gerekir. Bu beyannameyi defter beyan sistemi üzerinden vermelisiniz. Verdiğiniz beyanname üzerinden ödemeniz gereken gelir vergisi hesaplanır. Bu verginin ilk taksitini şubat ayının sonuna kadar, ikinci taksitini ise izleyen yılın haziran ayının sonuna kadar ödemeniz gerekir. 

2023 Yılı Basit Usul Vergi Tarifesi

2023 yılı için basit usulde vergilendirmeye tabi olan mükellefler için uygulanacak tarife aşağıdaki gibidir:

• Gelirin 70.000 ₺’ye kadarı için %15
• Gelirin 150.000 ₺’nin 70.000 ₺’si için 10.500 ₺, fazlası için %20
• Gelirin 550.000 ₺’nin 150.000 ₺’si için 26.500 ₺, fazlası için %27
• Gelirin 1.900.000 ₺’nin 550.000 ₺’si için 134.500 ₺, fazlası için %35
• Gelirin 1.900.000 ₺’den fazlasının 1.900.000 ₺’si için 607.000 ₺, fazlası için %40

Basit Usulde Kazanç Nasıl Tespit Edilir?

Basit usule tabi olmak için elde ettiğiniz kazancın basit usulde olduğunun tespit edilmesi gerekir. Bu tespit ise Gelir Vergisi Kanunun 46. Maddesinde belirtilmiştir. İlgili maddeye göre bir hesap dönemi içinde kazandığınız hasılat ile satılan malların alış bedeli ile giderleriniz arasındaki müspet farkı, basit usulde ticari kazancı gösterir. Yaptığınız faaliyete ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine uygun olarak bu fark hesaplanır. Almanız ve vermeniz zorunlu olan alış ve giderler ile hasılatla ilgili evraklarda yazan tutara bakarak hesaplama yapılır. Bu hesaplama ile ulaşılan kazancınız, vergilendirmeden muaf tutulur.

Basit Usulde Tespit Edilen Kazançlarda Hangi İndirimler Söz Konusudur?

Basit usul vergi için tespit edilen kazançlarınız için bazı indirim konuları geçerlidir. Bu indirimler arasında şunlar yer alır:

• Sponsorluk harcamaları
• Eğitim ve sağlık masrafları
• Engellilik indirimi
• Cumhurbaşkanı tarafından başlatılan yardım kampanyalarına yapılan bağışlar
• Hayat sigortası primleri
• Basit usulde yıllık kazanç indirimi
• İktisadi işletmeler hariç olmak üzere, Türkiye Kızılay Derneği’ne ve Türkiye Yeşilay Derneği’ne yapılan yardımlar ve nakdi bağışlar
• Beyan edilecek kazançtan kısıtlı olarak indirilebilecek yardım ve bağışlar ile tamamı indirilebilecek yardım ve bağışlar

Basit Usulde Vergiye Tabi Olan Mükellefler Defter Tutmak Zorunda mı?

Kazancını basit usulde elde eden mükelleflerin defter tutma zorunluluğu yoktur. Onun yerine ibraz, vesikalar, bildirme, muhafaza, diğer ödevler ve ceza hükümlerine tabidirler. Ayrıca ilgili kanun ve diğer kanunlarda belirtilen ikinci sınıf tüccarlar ile ilgili hükümler, basit usule tabi olan mükellefler için de geçerlidir.

Ortaklıkta Basit Usulde Vergiye Tabi Olma Şartları Nelerdir?

Ortaklıklarda basit usulde vergiye tabi olmak için toplam iş hacimlerine ve yıllık kira giderlerine bakılır. Kurulan bir ortaklıkta, gelir vergisi kanununa göre herhangi bir ortağın gerçek usulde vergiye tabi olması, diğer ortakların da gerçek usulde vergi mükellefi olması anlamına gelir. 

Basit Usulden Gerçek Usule Nasıl Geçilir?

Basit usulden gerçek usule geçiş; basit usul vergiye tabi olma şartlarından herhangi birinin takvim yılı içinde ortadan kalkması ve hadlerin aşılması halinde yapılır. Ayrıca basit usul vergiye tabi olma şartlarına sahip olsalar bile mükelleflerin, kendi istekleri ile vergi dairesine başvuruda bulunarak gerçek usulde vergilendirmeye geçiş yapması mümkündür.