Tevkifatlı Fatura Nedir? Nasıl Hazırlanır?

İş dünyasında vergi mevzuatına uyum sağlamak ve mali süreçleri doğru yönetmek, şirketler için son derece kritik bir rol oynar. Bu bağlamda tevkifatlı fatura nedir sorusu ile sıkça karşılaşılır. İşletmeler için önemli yükümlülükleri içeren tevkifatlı fatura nedir neden kesilir gibi soruları yanıtlarken vergi düzenlemelerindeki önemli ayrıntılara odaklanmak, finansal süreçlerin daha sağlıklı bir şekilde yönetilmesine katkı sağlayacaktır. Dilerseniz tevkifatlı fatura nedir konusuna derinlemesine bir perspektif ile yaklaşarak bu belge türüne ilişkin merak edilen detayları birlikte ele alalım. 

Tevkifatlı Fatura Nedir?

Tevkifatlı fatura nedir sorusunu yanıtlarken ilk olarak kelime anlamına değinmek faydalı olabilir. Tevkifat kelimesinin Arapçadaki karşılığı, kısaca para kesintisi olarak açıklanabilir. Vergi terminolojisinde ise ödeme yükümlülüğünün bölüşülmesini ifade eden bir terim olarak karşımıza çıkar. KDV (Katma Değer Vergisi) yükümlülüğü, tevkifata bir örnek olarak gösterilebilir. Bu vergi modelinde devlet, ödemeyi hem satıcıdan hem de alıcıdan tahsil eder. Dolayısıyla vergi yükümlülüğü, satıcı ve alıcı arasında eşit olarak paylaşılmış olur. “Tevkifatlı fatura amacı nedir?” sorusunu bu şekilde yanıtlayabiliriz. 

Bu tür satışlara ilişkin düzenlenen belgelere ise tevkifatlı fatura adı verilir. Bu belge türü, temelde diğer fatura çeşitlerinden farksızdır. Ancak belgenin özelliği, vergi yükümlülüğünün alıcı ve satıcı tarafından birlikte karşılanmasıdır. Faturada her iki tarafın ödediği vergi de açıkça belirtilir. Bu sayede işlemde yer alan taraflar arasında vergi yükümlülüğünün adil bir şekilde paylaşıldığına dair bir belge oluşturulmuş olur.

Kimler Tevkifatlı Fatura Kullanmalıdır?

Tevkifatlı fatura nedir sorusunu yanıtladıktan sonra sıra bu fatura türünü beyan etmekle yükümlü olan mükelleflere değinmeye gelir. Tevkifatlı fatura beyanı yükümlülüğü, kamu kurumlarını ve finans işleriyle uğraşan birçok şirketi kapsar. Bu yükümlülüğe sahip olan kurumlar arasında şu gruplar öne çıkar: 

• Genel bütçeye dahil olan ve katma bütçeli idareler
• Bankalar
• Belediyeler, köyler, il özel idareleri ve bu kurumların dahil olduğu birlikler
• Organize sanayi bölgelerinde işlem yapan borsalar
• Döner sermaye kapsamındaki kuruluşlar
• Kamu kurumu sıfatı taşıyan meslek örgütleri
• Emekli ve yardım sandıkları 
• İktisadi kamu kuruluşları ve devlet teşekkülleri 
• Özelleştirilen veya özelleştirilmesine karar verilen kamu kuruluşları
• İMKB’de işlem gören şirketler

Gelir İdaresi Başkanlığının Tevkifat Uygulaması, yukarıda belirtilen işletme ve kurumların yükümlülükleri hakkında detaylı bilgiler içerir. Dilerseniz platform üzerinden vergi paylaşımı konusunda ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz. 

Tevkifat Türleri Nelerdir? 

Tevkifatlı faturaların muhasebe kayıtları, vergi mükellefiyeti koşullarına bağlı olarak belirlenir. Şirketler, tevkifat nedir sorusunun yanıtına ek olarak ilgili belgenin türleri konusunda da bilgi sahibi olmalıdır. Tevkifat türlerini şu şekilde sıralamak mümkündür: 

• Gelir Vergisi Tevkifatı: Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesi uyarınca belirlenen kesinti için geçerlidir. Gelir vergisi tevkifatı, özellikle belirli ödemelerin yapılması durumunda uygulanır.
• Katma Değer Vergisi Tevkifatı: KDV tutarının bir kısmının satıcı yerine doğrudan vergi dairesine ödenmesiyle gerçekleşir. Bu durum, genellikle belirli sektörlerde ve özel durumlarda geçerlidir.

Tevkifat işlemleri sadece vergi türlerine bağlı olarak değil, aynı zamanda alıcı ve satıcı arasındaki paylaşıma dayalı beyan çeşitlerine göre de şekillenir. Satıcının ödemesi gereken verginin tamamen alıcı tarafından üstlenmesine tam tevkifat denir. Bu ödemenin iki taraf arasında belirlenen oranlarda paylaşılması durumunda ise yarım tevkifat uygulanmış olur. Muhasebe kayıtları düzenlenirken tevkifatlı fatura nedir 2024 yılında da bu bilgiler ışığında yanıtlanabilir. 

Hangi İşlemlere Tevkifat Uygulanabilir? 

Tevkifatlı fatura kesme işlemi, her tür ürün veya hizmet satışında geçerli değildir; yalnızca belirli gelir türlerinde uygulanır. Bu kapsamda GVK’nin 94. maddesinde belirtilen gelir türlerine örnek olarak şunlar verilebilir:

• Bahçe düzenlemesi, çevre ve temizliğe yönelik hizmetler
• Mimarlık ve mühendislik hizmetleri
• Yapı, bakım ve onarım işlemleri
• Makine ve teçhizat tamiratı
• Danışmanlık hizmetleri
• Yapı denetim işleri
• Yemek servisi (catering) hizmetleri

Ancak yukarıda sıralanan işlemlerin tamamı için tevkifatlı fatura ödenmesi zorunlu değildir. Bu beyanın gerçekleşebilmesi için taraflardan birinin ya da her ikisinin tevkifat yükümlülüğüne sahip olması gerekir. Yani tevkifatlı fatura kesme işlemi belirli koşullara bağlı olarak uygulanır; dolayısıyla ancak ilgili şartların yerine getirilmesi durumunda söz konusu olabilir.

Tevkifatlı Fatura Hesaplaması Nasıl Yapılır, Süreç Ne Şekilde İlerler? 

Tevkifatlı fatura hesaplama süreci, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen oranlar doğrultusunda gerçekleşir. Bu süreçte satıcının ödemesi gereken toplam tutardan Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen oran kadar indirim yapılır. İndirim yapılan miktar, alıcı tarafından ödenir.

Örneğin; bir hizmet veya mal satışı gerçekleştiren bir işletmenin, GVK’nin 94. maddesi kapsamında tevkifatlı fatura uygulamasına tabi olması durumunda KDV üzerinden belirlenen oranda bir kesinti yapılır. Bu kesinti, satıcının ödemesi gereken toplam tutarı etkiler. Satıcı, bu kesinti sonucunda elde ettiği net tutarı alırken kesilen miktar ise alıcı tarafından ödenir.

Tevkifat Oranları Nasıl Belirlenir? 

Tevkifat oranları, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen 5/10, 9/10 gibi ondalık hesaplar şeklinde ifade edilen oranlardır. Bu oranlar, verginin alıcı ve satıcı arasında nasıl bölüşüleceğini gösterir. Örneğin; bir ürün veya hizmet satışında belirlenen 5/10 oranı, verginin yarısının alıcı, diğer kısmının ise satıcı tarafından ödenmesini ifade eder. 5/10 ve 9/10 tevkifatlı fatura nedir soruları bu şekilde yanıtlanabilir. 

Tevkifatlı fatura nedir, nasıl kesilir sorularına yanıt arayan işletmelerin takip etmesi gereken oranlar ve sınırlar, Resmi Gazete kararlarıyla belirlenir. Genellikle ekonomik göstergelere, enflasyon rakamlarına dayalı olarak güncellenir. Örneğin; 2023 yılı için geçerli olan oranlar, 1 Kasım 2022 tarihinde yayınlanan Resmi Gazete kararı ile belirlenmiştir. Bu oranlar, işlemlerin niteliğine ve taraf olan firmaların unvanlarına göre değişebilir. Açıklanan rakamların zaman içinde değişebileceği göz önünde bulundurularak işletmelerin güncel mevzuatı takip etmeleri ve bu bilgileri doğru bir şekilde uygulamaları önemlidir.

Tevkifatlı Fatura Nasıl Kesilir? 

Tevkifatlı fatura kesme işlemi hem e-Arşiv hem de e-Fatura mükellefleri için oldukça kolaydır. Bu süreci zorlanmadan gerçekleştirebilmek için e-Arşiv ve e-Fatura mükelleflerinin sistemlerinde tevkifat oranlarının tanımlı olması önemlidir. Tüm fatura kesme programlarında uygulama prosedürleri benzerdir. Özel entegratör programları veya Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) portalı gibi elektronik fatura düzenleme platformları üzerinden tevkifatlı fatura ve iade talebi oluşturabilirsiniz.

Mükellefler, ilgili elektronik platformlara giriş yaparak, tevkifat uygulanan işlemler için gerekli bilgileri girebilir. Sistem, otomatik olarak tevkifatlı faturayı oluşturur. Bu yöntemle işlemlerin elektronik ortamda hızlı ve hatasız bir şekilde gerçekleştirilmesi sağlanır.

Tevkifat İadesi Şartları Nelerdir? 

Tevkifatlı fatura iadesi alabilmek için KDV mükelleflerinin belirli şartlara uymaları gerekir. Tevkifat iadesi için şu şartlar yerine getirilmelidir: 

• İlgili alış faturanın 1.No’lu KDV Beyannamesi ile beyan edilmiş olması gerekir.
• Alıcı, üzerine düşen tevkifatı 2 No’lu KDV Beyannamesi ile vergi dairesine bildirmelidir.
• Tevkifat tutarısının ödenmiş olması gerekir. 

Ayrıca özel durumlar için ek şartlar da geçerli olabilir. Örneğin; bazı işlemlerde yeminli mali müşavir (YMM) raporu talep edilebilir. Ancak iade nakden yapılacaksa teminat yükümlülüğü de söz konusu olabilir. İnteraktif vergi dairesi veya e-Fatura üzerinden de tevkifatlı fatura iadesi başvurusu yapılabilir.