Damga Vergisi Nedir? Damga Vergisi Oranları Nasıl Hesaplanır?

Resmi belge statüsüne sahip olan ve ibraz edilebilen tüm belgelerden alınan vergiye, damga vergisi adı verilir. Bu resmi belgeler, kişilerin ya da kurumların kendi aralarında veya birbirleriyle iletişim kurmalarını sağlayan belgelerdir. Çeşitli belgelerin düzenlenmesi esnasında ödenen damga vergisi, bir tür harçtır. Bir belgeden damga vergisi alabilmek için o kağıdın ibraz edilebilir ya da imzalanabilir olması gerekir. Ayrıca imza yerine geçen elektronik imzaların kullanıldığı belgeler için de damga vergisi alınır.

Eğer siz de belge düzenleme yükümlülüğü olan biriyseniz ya da bu kritere sahip bir işletmeniz varsa, damga vergisi hakkında detaylı bilgi edinmenizde fayda vardır. Bu sayede ödemeniz gereken damga vergisi tutarını, son ödeme tarihlerini vb. öğrenebilirsiniz. Bu da hem mükellef olarak yükümlülüklerinizi yerine getirip yasal süreçler yürütmenizi hem de bütçenizi önceden kontrol etmenizi sağlar. Damga vergisi nedir, nasıl hesaplanır, ödeme şekilleri nelerdir, ödememenin cezası nedir ve oranları kaçtır gibi soruların yanıtını merak ediyorsanız, yazının kalanını okuyabilirsiniz.

Damga Vergisi Neden Alınır?

Kişi ve kurumlar arasındaki anlaşmaların ve sözleşmelerin geçerliliğini kanıtlamak için damga vergisi alınır. Yapılan bu sözleşmeler, kişiler arasında da kişiler ve resmi kurumlar arasında da olabilir. Ancak bu ikisi arasında önemli bir fark vardır. Kişiler arasında yapılan sözleşmeler için damga vergisini her iki tarafında ödemesi gerekir. Kişiler ile resmi kurumlar arasında yapılan sözleşmeler için damga vergisini ise yalnızca kişiler öder.

Damga vergisine örnek olarak; kira sözleşmeleri, ihaleler, makbuz senetleri, bilançolar, gelir tabloları verilebilir. Bu damga vergilerinin her birinin oranı ve ücreti değişiklik gösterir. Her yıl güncellenen damga vergisi ücretleri, bazı belgeler için oran olarak bazıları içinse direkt tutar olarak belirlenir. Damga vergisi hesaplama yaparken ilgili belgenin oranını göz önünde bulundurmanız gerekir.

Damga Vergisi Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Damga vergisini hesaplayabilmek için belge türünün vergi dilimini bilmeniz önemlidir. Damga vergisi oranı baz alınarak yapılan bu hesaplama sonucu, ödemeniz gereken tutara ulaşabilirsiniz. Bu hesaplama işlemi için kullanılan bir formül vardır. Örneğin; sözleşme damga vergisi hesaplama işleminde %0,948 vergi dilimi kullanıldığı için bu hesaplamayı aşağıdaki formülle yapabilirsiniz:

• (Sözleşme tutarı x 12) x %0,948 
• Aylık tutarı 20.000 ₺ olan bir sözleşme için hesaplamayı şu şekilde yapabilirsiniz:
• 20.000 x 12 = 240.000 
• 240.000 x %0,948 = 2.275,20 ₺ damga vergisi ödemeniz gerekir.

Bu örnek üzerinden kira damga vergisi hesaplama işlemi yaparken de binde 1,89 vergi dilimini kullanabilirsiniz. Bu sayede ödemeniz gereken damga vergisini önceden hesaplayarak bütçenizi kontrol etme avantajına sahip olabilirsiniz.

2023 Yılı Damga Vergisi Oranları

2023 yılı için belirlenen damga vergisi oranları merak edilen bir konudur. Bazı belge türleri için oran bazında, bazıları için ise ücret bazında belirlenen bu rakamlar, damga vergisi hesaplamasında size kolaylık sağlar. Genellikle damga vergisi oranları binde üzerinden alınır ve her belge için belirlenen oran farklıdır. 2023 yılı damga vergisi oranları aşağıdaki gibidir:

• Kefilsiz kira sözleşmesi için %1,89
• Adi kefilli kira sözleşmesi için %11,37
• Müteselsil kefilli kira sözleşmesi için %9,48
• 2. el araçların satış ve devrine ilişkin sözleşmeler için %1,89
• Abonelik sözleşmeleri için %9,48
• Nispi damga vergisine tabi diğer sözleşmeler için %9,48
• Fesihnameler için %1,89
• Kefalet, teminat ve rehin senetleri için %9,48
• Taksitle satış sözleşmeleri için %9,48

Damga Vergisi Nasıl Ödenir?

Damga vergisi beyannamesi, damga vergilerinizi ödemek için kullanacağınız bir beyanname türüdür. Bu vergi türünü maktu ya da nispi olarak ödeyebilirsiniz. Sözleşmede değer belirtilmemişse, maktu adı verilen standart vergiyi ödemeniz gerekir. Eğer sözleşmede değer belirtilmişse de nispi olarak ödeme yapabilirsiniz. Vergi mükellefi olarak ay içinde hazırladığınız kağıtları, ertesi ayın 23. gününe kadar beyan etmeniz gerekir. Aynı ayın en geç 26. gününe kadar da damga vergisini ödemiş olmalısınız.

Eğer anonim bir şirketiniz varsa, damga vergisi beyannamesini her ay bildirmeniz gerekir. Limited şirket, şahıs şirketi ve gerçek kişiler damga vergisi mükellefi değildir. Dolayısıyla bunlardan birine sahipseniz, damga vergisi beyannamenizi vergi dairesine götürüp tahakkuk ettirebilirsiniz. Vergi ödemesini ise ister vergi dairesinden ister kamu bankalarından gerçekleştirebilirsiniz. 

Damga vergisini ödemek için aşağıda anlatılan 3 farklı ödeme şeklinden kendinize uygun olanı tercih edebilirsiniz:

• Basılı Damga Konulması Şekliyle Ödeme: Basılı damgalı kağıtlar, matbu olarak basılır ve bunların damga vergisi, kağıtlar basılmadan önce %5 oranında eksik ödenir.
• Makbuz Verilmesi Şekliyle Ödeme: Vergi tahsilatını bildirmek için size bir makbuz verilir. Son ödeme tarihi gelmeden vergiyi beyan edip ödemeniz gerekir.
• İstihkaktan Kesinti Şekliyle Ödeme: Kağıt henüz işlem aşamasındayken damga vergisi kesintisi yapılır. Damga vergisini bir sonraki ayın 26. gününe kadar ödemeniz gerekir.

Vergi Koduna Göre Damga Vergileri

Damga vergilerinin her biri kendine özel koda sahiptir. Bu kod üzerinden adlandırılan ve ödeme yapılan damga vergileri arasında tek başına alınabilen damga vergisi merak konusudur. 9047 vergi kodu açılımı olan bu vergi türü, kişiler ile kurumlar arasında gerçekleştirilen anlaşmalar için alınır. Damga vergisi öderken, ilgili belgeler için bu kodu söylemeniz gerekir.

1048 vergi kodu açılımı ise 5035 sayılı kanuna göre damga vergisi şeklindedir. Resmi kurumların bankalar aracılığıyla yaptığı hak ediş ödemelerine ilişkin kişilere yapılan ödemelerden alınan kağıtların damga vergisi kapsamına alınmasını ifade eder. 

Damga Vergisi Ödenmezse Ne Olur?

Damga vergisini, belirlenen son ödeme tarihine kadar ödemezseniz, tarafınıza vergi ziyaı hükümleri uygulanır ve vergi ücretine ek gecikme cezası yansıtılır. Damga vergisinin sorumluluğu tarafların niteliğine göre belirlenir ve farklılaşır. Taraflar olarak aynı derecede mükellefseniz, ödemeyi herhangi biriniz yapabilirsiniz. Eğer taraflardan biri anonim şirketi, diğeri limited şirket ise bu durumda ödemeyi anonim şirket yapar. Taraflardan birinin kamu kurumu ya da vergi muafiyeti olması durumunda ise, vergiyi karşı taraf öder.

Damga vergisinde sorumluluk hangi taraftaysa, ödememe durumunda da ceza o tarafa yansıtılır. Bu yüzden damga vergisi ödemeniz gereken sözleşmeler yaparken taraflar hakkında detaylı bilgi edinmenizde ve vergi ödemesi hakkında bilgi almanızda fayda vardır. Ayrıca damga vergisi ödemesi için belirlenen tarihleri takip ederek son ödeme gününü kaçırmanın da önüne geçebilirsiniz.

Hangi Belgelerden Damga Vergisi Alınmaz?

Damga vergisi genellikle kişiler arasında ya da kişilerle kurumlar arasında yapılan sözleşmelerde ödenen bir vergi türüdür. Resmi kurumlar vergi muafiyetine sahip olduğundan kendi aralarında yaptıkları anlaşmalarda kullandıkları belgeler için damga vergisinden muaftırlar.

Damga Vergisi Mükellefleri Kimlerdir?

Damga vergisinde mükellefler, kağıtları imzalayanlardır. Kişiler arasında yapılan sözleşmelerde damga vergisini herhangi bir taraf ödeyebilirken; kişilerle kurumlar arasında yapılan sözleşmelerde damga vergisini ödemesi gereken taraf kişilerdir.

Damga vergisinin amacı nedir?

Devletin gelir kaynaklarından biri olarak önemli role sahip damga vergisi, kamu hizmetlerinin finanse edilmesini ve ekonomik kalkınmanın desteklenmesini sağlar. Aynı zamanda hukuki işlemlerin parçası olan damga vergisi, bir gelir kaynağıdır.