Borsa Endeksi Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Borsa İstanbul’da işlem gören hisselerin yer aldığı endekse, borsa endeksi adı verilir. Borsa endeksi içinde BIST 100, BIST 30 ve BIST 50 endeksleri bulunur. Bu endekslerin fiyatları ise hisselerin değer kazınıp kaybetmeleri baz alınarak hesaplanır. BIST 100, Borsa İstanbul’da en yüksek değere sahip hisse senetlerinin yer aldığı endekstir. Borsa’da işlem yapan yatırımcılar, borsa endeksi nedir sorusunun yanıtını oldukça merak eder. Çünkü bu endeksleri izleyerek hangi durumlarda daha çok kazanç elde edebileceklerini hesaplarlar.

Borsa endeksi nasıl hesaplanır sorusu da pek çok kişinin araştırdığı bir konudur. Borsa endeksi hesaplanırken belli hisse senetleri ele alınır ve bu hisse senetlerinin ağırlıklarına göre hesaplama yapılır. Borsa endeksindeki hisselerin değeri, ağırlıklarına göre değişiklik gösterir. Örneğin; BIST 100 endeksinde yer alan hisse senetleri, en aktif 100 hisse senedidir. Borsa endeksi kaç, endeks artınca ne olur, endeks kaça kadar düşer gibi soruların yanıtlarını alarak bu konuda daha detaylı bilgi sahibi olmak istiyorsanız, yazının tamamını okuyabilirsiniz.

Borsa Endeksi Hesaplaması Nasıl Yapılır?

İstanbul borsa endeksi hesaplama işleminde kullanılan bir formül vardır. Bu hesaplamada özellikle endekslerin piyasa değerleri önemlidir. BIST 100 borsa endeks ağırlıkları için hesaplama yapacaksanız şu formülü kullanabilirsiniz:

• Et= Σ (Fit x Hit x Nit) / Bt

Bu formülde kullanılan sembollerin anlamları ise aşağıdaki gibidir:

• Et: Endeksin t zamandaki değeri
• Fit:”i”inci payın t zamandaki fiyatı
• Nit:”i”inci payın t zamandaki toplam miktarı
• Hit:”i”inci payın t zamandaki fiili dolaşım oranı
• Bt: Endeksin t zamandaki baz değeri

Borsa endeks analizi yapabilmek için bu hesaplamayı bilmenizde fayda vardır. Endeksin “t” zamanındaki değerini hesaplarken endekste bulunan tüm hisse senetlerinin “t” zamanındaki fiyatı, borsa endeksi anlık dolaşımında olan hisse senedi sayısı ile çarpmalısınız. Ardından tüm hisse senetlerinin paylarının değerini toplamalı ve önceden belirlediğiniz tarihteki endeks değerine bölmelisiniz. Borsa endeksi yıllara göre değişiklik gösterdiğinden bu hesaplama işlemini düzenli olarak yapmalı ve endekse dair bilgi edinmelisiniz.

Endekse Dahil Edilen Paylar Nasıl Belirlenir?

BIST 100 endeksi hesaplama işleminden önce listede bulunacak payların belirlenmesi önemlidir. Çünkü hesaplama esnasında endekse dahil edilecek payların tümü baz alınır. BIST 100 hesaplaması yapılırken endekse dahil edilecek paylar, A ve B grubu hisseleri arasından seçilerek belirlenir. A grubunda anlık borsa endeksi içinde en çok işlem gören hisse senetleri bulunur. Dolaşım miktarı fiilen daha az olan hisse senetleri ise B grubundadır. 

BIST borsa endeksi hesaplamasında Yıldız ve Ana Pazar payları kullanılır. Bununla birlikte Yapılandırılmış Ürünler Pazarı ve Kolektif Yatırım Ürünleri Pazarı’nda işlem gören girişim ve gayrimenkul sermayesi yatırım ortakları da göz önünde bulundurulur. Canlı borsa endeksi içinde yer alacak payları belirlerken bu unsurlara dikkat edilir.

Borsa Endeksi Hareketleri Ne Anlama Gelir?

Borsa endeksi grafik ve tablolarda endekslerin yükselip düştüğünü görebilirsiniz. Bunların ne anlama geldiğini bilmek borsa endeksi yorum ve analizi açısından önemlidir. Böylece yatırımlarınızdan daha kârlı sonuçlar almanız mümkündür. Pek çok kişi borsa endeksi artarsa ne olur sorusunun yanıtı merak eder. Bu artış, endekste hissesi olan kişilerin kazanç sağlaması anlamına gelir. Değerler arttıkça, parada da doğrusal oranda artış yaşanır. Endekste ne kadar artış olursa, paradaki artış da aynı miktardadır. Borsa endeksinde yer alan hisse senetlerine talebin yüksek olması, hisse senetlerinin fiyatlarının artmasında etkilidir. Bu hisse senetlerine yatırım yaparsanız, artışla birlikte kâr edebilirsiniz.

Borsa endeks düşerse ne olur sorusunun yanıtı da yukarıda anlatılanın tam tersidir. Hisse senetlerine olan talep azalınca, hisse senetlerinin fiyatları ve borsa endeks düşer. Dolayısıyla bu endekste hisse senedi olanlar, zarara girer. Borsa endeksi kaça kadar düşer sorusuna ise net bir yanıt vermek mümkün değildir. Endekse olan talebe bağlı olarak hisse senetlerinin fiyatları farklı oranlarda düşüş gösterebilir. Borsada endeks altı getiri ne demek sorusu da yatırımcıların merak ettiği bir konudur. Eğer hisse senedi için hedeflenen getirinin altında bir getiri öngörülüyorsa, buna borsada endeks altı getiri adı verilir. 

ABD Borsa Endeksinde Yer Alan Şirketler

Dünya endeksleri arasında en çok takip edilenlerden biri olan Amerika borsa endeksi, belirleyici rolü ile öne çıkar. ABD endeksinde yer alan bazı şirketler aşağıda verilmiştir:

• Dow Jones Industrial Average: Dow 30 olarak da adlandırılan bu endeks, Nasdaq ve NYSE’de listelenir. Amerika’nın en büyük 30 şirketi için hisse performansı takip eder.
• Nasdaq Kompozit Endeksi: Nasdaq Borsasında yer alan tüm şirketleri kapsar. 2.500’den fazla hisse senedi ve finansal varlığın etkisi ile endeks puanı belirlenir. Yani Nasdaq Borsasının en genel durumunu gösterir.
• S&P 500: Amerika Borsalarında işlem gören 500 şirketin hisse performansını takip eden endekstir. ABD Borsalarının ortalama performansını ölçen en başarılı endekstir. Ayrıca ülke ekonomisinin genel sağlığını da gösterir.
• NYSE Kompozit Endeksi: New York Borsasında işlem gören tüm şirketleri kapsayan endekstir. Bu yüzden borsa bileşik endeksi nedir sorusuna yanıt olarak gösterilebilecek bir endekstir. Diğer endekslerden farkı, hisselerin toplam puanının endeks puanı üzerinden hesaplanması ve dolayısıyla dağıtılan temettü tutarlarını da hesaplamaya dahil etmesidir. Bu yüzden borsanın genel getirisini net bir şekilde gösterir. 
• Russel 2000 Endeksi: Amerika Borsasında işlem gören küçük ölçekli 2 bin şirketi kapsar ve bunların performanslarını takip eder.

BIST 100 Endeksinde Hisse Senedi Nasıl Seçilir?

BIST 100 endeksinde yer alan hisse senetleri arasından seçim yaparken bazı faktörleri göz önünde bulundurmalısınız. Bu sayede hangi hisse senedinin daha kârlı olduğunu belirleyebilirsiniz. Seçim yaparken dikkat etmeniz gerekenler şunlardır:

• Şirketin kâr oranı, gelirleri, borçları, öz sermayesi gibi finansal göstergelere bakmalısınız. Finansal performans açısından iyi olan bir şirketin borsa endeks beklentileri daha yüksektir. Şirketin borsa açılış endeksi ne kadar diye bakabilirsiniz.
• Şirketin hisse senedinin fiyatı ile toplam pay sayısını çarparak şirket piyasa değerini bulabilirsiniz. Piyasa değeri yüksek şirketlerin hisse senetlerinin likiditesi daha yüksektir. Borsa endeksi aylık olarak çok hareketli bir şekilde değişen şirketlerin hisse senetleri riskli olabilir.
• Şirketin pazar payı, sektördeki konumu, yatırım planları, rekabet avantajı gibi faktörler önemlidir. Büyüme potansiyeli yüksek olan şirketlerin hisse senetleri de daha değerli olur.
• Hisse senedinin piyasada işlem gören kısmının toplam pay sayısına oranına, serbest dolaşımdaki pay oranı adı verilir. Serbest dolaşımda pay oranı yüksek olan şirketlerin hisse senedi daha çok talep görür ve likiditesi yüksektir.
• Şirketlerin kârını ne kadar oranda hissedarlarına dağıttığına bakmalısınız. Temettü ödeme sıklığı ve tutarı önemlidir. Temettü ödeyen şirketler, daha güvenilirdir. Borsa endeks arşivi sayesinde şirketlerle ilgili daha detaylı bilgi alabilirsiniz.

Endeks Üstü Getiri Ne Demek?

Borsa endeksinde tahmin edilen getirinin üstünde bir kazanç sağlanacağı öngörülüyorsa, buna endeks üstü getiri denir.

Borsa Endeksi Nasıl Değişir?

Borsalar, standart olarak işlem gören endekslerin içinde bulunan şirketlerin ve hisse senetlerinin değişmesine neden olabilir. Endekste bulunan hisse senetlerinin piyasa değerlerinde ve işlem hacimlerinde değişiklik olduğu için borsa endeksi de değişir.